Việc ban hành Luật Dữ liệu tại Việt Nam được đặt trên nền tảng của nhiều văn bản chính trị và pháp lý quan trọng nhằm bảo đảm sự đồng bộ và hiệu quả trong quản lý và khai thác dữ liệu. Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định chuyển đổi số là một nhiệm vụ trọng tâm. Các nghị quyết và chỉ thị của Đảng đã nhấn mạnh việc xây dựng hạ tầng dữ liệu quốc gia và các trung tâm dữ liệu để phục vụ quá trình chuyển đổi số quốc gia. Công văn số 7455-CV/VPTW ngày 31/7/2023 của Văn phòng Trung ương Đảng đã thông báo kết luận của Bộ Chính trị về Đề án Trung tâm dữ liệu quốc gia, khẳng định sự cần thiết của việc xây dựng trung tâm này và yêu cầu các cơ quan liên quan hoàn thiện các văn bản pháp lý liên quan.

Ảnh minh họa

Bộ Chính trị đã đề ra các chính sách khuyến khích đầu tư phát triển các trung tâm dữ liệu lớn, đẩy mạnh khoa học phân tích, quản lý và xử lý dữ liệu lớn qua Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22/3/2018. Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 đã định hướng xây dựng và phát triển hạ tầng dữ liệu quốc gia đồng bộ phục vụ cho cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Hiến pháp năm 2013 cũng quy định phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, nhà nước ưu tiên đầu tư và khuyến khích tổ chức, cá nhân nghiên cứu và ứng dụng khoa học và công nghệ, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

Quốc hội và Chính phủ cũng đã thông qua nhiều nghị quyết, như Nghị quyết số 81/2023/QH15 ngày 09/01/2023 của Quốc hội về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành một trung tâm dữ liệu khu vực. Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ về Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030 cũng xác định xây dựng và phát triển hệ thống dữ liệu phục vụ Chính phủ điện tử và Chính phủ số. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều quyết định liên quan đến chiến lược dữ liệu quốc gia và việc xây dựng Trung tâm dữ liệu quốc gia, như Quyết định số 2289/QĐ-TTg ngày 31/12/2020 và Quyết định số 142/QĐ-TTg ngày 02/02/2024.

Bên cạnh các cơ sở chính trị pháp lý, việc ban hành Luật Dữ liệu còn dựa trên các cơ sở thực tiễn từ tình hình phát triển và ứng dụng dữ liệu tại Việt Nam cũng như kinh nghiệm quốc tế. Nhiều quốc gia đã ban hành các luật và quy định về dữ liệu, như Luật Dữ liệu mở của Hàn Quốc và Luật Quản trị dữ liệu của Liên minh Châu Âu, tạo cơ chế và chính sách rõ ràng để ứng dụng dữ liệu vào quản lý nhà nước và phát triển kinh tế – xã hội.

Tại Việt Nam, đã có những bước tiến đáng kể trong việc xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia, nhưng vẫn còn nhiều tồn tại như sự trùng lặp, chồng chéo và không đồng bộ giữa các cơ sở dữ liệu. Một số bộ, ngành không có hoặc có nhưng chưa đầy đủ hạ tầng để triển khai các hệ thống công nghệ thông tin cốt lõi, dẫn đến nguy cơ không đảm bảo an ninh an toàn hệ thống dữ liệu. Nhân lực vận hành và quản trị các hệ thống thông tin còn thiếu và yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý và khai thác dữ liệu hiệu quả. Hiện tại, có 69 luật quy định về cơ sở dữ liệu nhưng chưa có sự thống nhất và đồng bộ trong việc quản lý, khai thác và sử dụng dữ liệu.

Việc xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung là xu hướng chung của nhiều quốc gia, giúp tạo lập và hình thành các hệ thống dữ liệu tin cậy và ổn định. Đầu tư xây dựng cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia sẽ tiết kiệm nhiều hơn so với việc xây dựng các hệ thống riêng lẻ, tối ưu hóa nguồn lực và tăng cường hiệu quả quản lý. Việc ban hành Luật Dữ liệu sẽ khắc phục những hạn chế hiện tại, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc quản lý, khai thác và sử dụng dữ liệu hiệu quả, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và phát triển kinh tế – xã hội bền vững tại Việt Nam.

Mục đích chính của việc xây dựng Luật Dữ liệu là tạo sự thống nhất và đồng bộ trong việc sử dụng dữ liệu để phục vụ công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế – xã hội. Luật này sẽ điều chỉnh toàn diện về hoạt động xử lý, quản trị và điều phối dữ liệu, xác định rõ công tác quản lý nhà nước về dữ liệu và phát triển các mô hình ứng dụng phân tích dữ liệu chuyên sâu. Đồng thời, Luật cũng nhằm phục vụ phát triển Chính phủ số, cải cách thủ tục hành chính, và thúc đẩy hình thành thị trường dữ liệu, hỗ trợ phát triển các sản phẩm và dịch vụ dựa trên dữ liệu.

Việc ban hành Luật Dữ liệu là một bước đi quan trọng và cần thiết trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, đảm bảo hiệu quả sử dụng thông tin, tăng cường minh bạch, và góp phần phát triển kinh tế – xã hội bền vững.